In een statig pand aan het Haagse Lange Voorhout hangen tientallen lijstjes schots en scheef aan de muur, met daarin foto’s van JOVD-besturen. Dit jaar viert de politieke jongerenorganisatie van de VVD haar 75-jarige bestaan. De organisatie heeft ‘grootheden’ voortgebracht, zoals Johan Remkes, Ed Nijpels, Hans Wiegel en recenter Mark Rutte. Op een van de grote leren chesterfieldbanken in het midden van de kamer zit Mauk Bresser, de huidige voorzitter van de JOVD en bachelorstudent International Business Law in Leiden.
De VVD bevindt zich in lastig vaarwater. Aankomende zaterdag presenteert de partij de conceptkandidatenlijst voor de verkiezingen voor het Europarlement, maar de verwachting is dat dit partijcongres wordt overschaduwd door de zorgen van kritische partijleden. De Eerste Kamerfractie van de VVD stemde afgelopen dinsdag unaniem voor de spreidingswet, tot opluchting van Eric van der Burg, de eigen staatssecretaris van Asiel. Partijleider Dilan Yesilgöz probeerde eerder via een motie in de Tweede Kamer de behandeling van diezelfde wet uit te stellen tot na de formatie.
Volgens Bresser symboliseert de situatie de koers die zijn moederpartij momenteel vaart. „De VVD regeert vanuit politiek pragmatisme”, legt de 23-jarige JOVD-voorzitter uit. „De partij speelt in op het onderbuikgevoel, niet op de liberale waarden waar de VVD voor hoort te staan. Het is bij het overgrote deel van de VVD-bewindspersonen en Kamerleden eerder een politiek verhaal, dan dat ze redeneren vanuit ideologie. De enige persoon die ik de afgelopen jaren iets heb horen zeggen vanuit het liberalisme was Mark Rutte. En hij was daar natuurlijk ook vrij buigzaam in.”
Lees ook
Dilan Yesilgöz blíjft doen alsof er niets aan de hand is
Politiek pragmatisme
Anders dan veel andere politieke jongerenorganisaties opereert de JOVD traditioneel onafhankelijk van de moederpartij. Bresser schoof direct na de verkiezingsuitslag al menigmaal aan bij radio-uitzendingen en is niet schuw in het leveren van kritiek. „De VVD speelt een spel, waarbij keer op keer de inschatting wordt gemaakt hoeveel de partij er politiek gezien uit kan halen”, stelt hij. „Dat is heel slim, maar dat is niet meer uit te leggen aan de mensen die wel of niet op je hebben gestemd.”
Ook in het geval van de spreidingswet is volgens Bresser de politieke pragmatiek dominant. „Er heerst interne verdeeldheid, maar ik hoor binnen de VVD-kringen dat de meeste mensen het met de spreidingswet eens zijn. Ze staan achter Eric van der Burg, maar ze zijn bang voor de politieke consequenties van dit besluit. Bang dat het draaierig overkomt. Dat het aan de stoelpoten zagen van Yesilgöz is. Dat het de PVV weer afstoot. Dan gaat het dus niet meer over wel of geen spreidingswet, maar over wat de volgende stap is.”
„Uiteindelijk komt er pas weer een gezonde politiek als mensen erop kunnen vertrouwen dat keuzes niet worden gemaakt vanuit het eigenbelang of omdat het politiek gezien goed uitkomt”, stelt Bresser, die de VVD oproept haar ‘ideologische veren’ weer te laten zien. „Doe nou dingen vanuit je geloof! Op die manier is je verhaal herleidbaar.”
Is politieke pragmatisme puur iets van de VVD?
„Het is iets van een bestuurderspartij. Ik denk dat het CDA en de PvdA dit ook hebben gehad, partijen die voor een langere periode de verantwoordelijkheid in handen hadden. Het CDA pakt het nu met Henri Bontenbal een stuk beter op, door terug te gaan naar de christen-democratie, terug naar zijn normen en waarden.”
Het CDA bevindt zich qua zetelaantal wel op een historisch dieptepunt.
„Precies! Daarom moet de VVD er nú zelf iets aan doen, voordat de partij ook op vijf zetels terechtkomt.”
Hoe kijk je naar het politiek leiderschap van Dilan Yesilgöz?
„Dilan heeft haar leiderschapspositie niet echt hoeven bevechten. Ze is het vrij gemakkelijk geworden, is zo de verkiezingen ingerold. Door een combinatie van nieuwigheid, dan wel vermoeidheid, ging het in de laatste week heel hard. Toen zakte de VVD in de peilingen en ging de PVV omhoog. Als de verkiezingen twee weken eerder waren geweest, had je misschien een heel ander resultaat gezien.
„Mark Rutte kwam aan de macht na zijn strijd met Rita Verdonk. Zo’n hevige strijd is niet wenselijk, maar hij heeft zichzelf daarin wel bewezen. Uiteindelijk heeft het vijf jaar geduurd voordat Rutte een verkiezing won. In zijn eerste verkiezing ging de VVD van 28 naar 22 zetels. Yesilgöz ging van 34 naar 24. Het is nu aan Dilan om zich te bewijzen als politiek leider van de VVD.”
De JOVD-voorzitter verwacht dat nieuwe verkiezingen niet lang op zich laten wachten. Het kabinet komt er wel, maar zal niet lang zitten, denkt Bresser: een coalitie met drie partijen die hun plannen niet hebben laten doorrekenen, dat gaat vroeg of laat fout. Dan vormen financiën een voor de VVD geschikt thema om het kabinet op te laten vallen, stelt Bresser: „De VVD zoals ik haar heb gezien, accepteert het niet dat de overheidsfinanciën kapot worden gegooid. Dit thema is binnen de partij niet zo gepolariseerd als migratie. Over gezonde overheidsfinanciën is zowel de linker- als de rechtervleugel het eens.”
Voor het zover is, duren de formatieonderhandelingen voort. Dat de VVD met de overduidelijke verkiezingswinnaar aan tafel gaat, is volgens Bresser logisch en democratisch. Eén ding is echter duidelijk wat de JOVD betreft: Wilders mag geen premier worden. „Iemand die twintig jaar lang heeft gezegd wat hij heeft gezegd, kan geen premier van alle Nederlanders zijn.”
Lees ook
Geert Wilders verlangde al lang naar macht
